GIẢ THUYẾT HẠNH PHÚC - JONATHAN HAIDT (P2)

Luận Đỗ

Sep '23 (edited) in Khác

Chúng ta chỉ là người cưỡi voi, không phải kẻ trị vì con voi. Tâm lý của chúng ta hoạt động như thế nào?

Đức Phật có một bài kệ như thế này:

“Trước tâm này buông lung,

Chạy theo ái dục lạc.

Nay ta chánh chế Ngự,

Như cầm móc điều voi.”

(Trích: Kinh Pháp Cú)

Từ ban đầu, Đức Phật đã ví tâm lý của con người giống như con voi hoang dã, tự do thỏa mãn ham muốn.

Nhưng con người vẫn có thể trở thành người cưỡi voi nắm trong tay dây cương điều khiển con voi to lớn. Ngay cả khi nó tức giận nóng nảy đầy chấp niệm, chúng ta vẫn có thể kiểm soát.

Về mặt này tâm hồn và bản năng của chúng ta giống như một con voi hoang dã. Trong khi lý trí của chúng ta chính là người điều khiển voi đây cũng là phép liên tưởng được tác giả sử dụng xuyên suốt của sách này và cả trong 10 năm nghiên cứu giảng dạy của ông.

Những năm gần đây lĩnh vực khoa học xã hội luôn khẳng định rằng con người là cá nhân có lý trí có khả năng sử dụng tài nguyên có sẵn để đặt ra mục tiêu và đạt được mục tiêu. Tuy nhiên thực tế Không phải lúc nào cũng như vậy.

Lấy một ví dụ đó là chính bản thân mình, đôi khi mình hẹn dậy sớm để 4 giờ có thể thiền mà khi nghe tiếng báo thức vẫn tắt đi để ngủ tiếp.

Thực chất lòng tham sự ích kỷ, nỗi Sợ niềm yêu thích sự thoải mái thường chiến thắng lý trí của chúng ta.

Trừ khi con voi không có ý muốn riêng của nó chúng ta mới có thể điều khiển và Chiến Thắng. Còn nếu một khi con voi muốn làm điều gì đó chúng ta lại thường không thể kiểm soát.

Vậy nên nếu chúng ta cứ cố gắng đi theo xu hướng của khoa học xã hội rằng nhất định phải bất chấp rèn luyện kỷ luật mà bỏ qua việc thấu hiểu con tim bản năng, bản chất từ con voi trong mình thì bạn sẽ rất khó đạt được sự thống nhất giữa tâm và trí.

Để rồi có được cuộc sống như mong muốn, bởi vì lý tính của con người thực sự hoạt động dựa vào cảm xúc. Chỉ khi não bộ được lấp đầy cảm xúc lý tính mới trở nên hiệu quả.

Bên cạnh đó theo nghiên cứu chỉ ra rằng tâm lý con người là một quá trình vô cùng phức tạp nó có thể được chia thành bốn phần: